Kátir biskupar í Kuummiut

Fyrir skemmstu héldu Ketill Sigurðsson, Þórður Sveinsson, bræðurnir Hákon og Styrmir Svavarssynir og Snorri Guðbrandsson úr Kátu biskupunum til þorpsins Kuummiut á austurströnd Grænlands til að halda þar skákhátíð í grunnskólanum. Þetta var í annað sinn sem Kátu biskuparnir héldu til Kuummiut til að halda slíka hátíð, en í ágúst 2006 fóru þeir einnig þangað í sama skyni. Er ætlunin að gera þetta árlega og þá í tengslum við skákhátíð Hróksins í Tasiilaq, stærsta bænum á austurströnd Grænlands þar sem búa um 1.700 manns.

Lagt var í hann frá Reykjavíkurflugvelli þriðjudaginn 14. ágúst síðastliðinn og flogið til flugvallarins á eyjunni Kulusuk. Þegar þangað var komið var haldið rakleiðis til samnefnds þorps þar í grennd á pallbíl sem ferjaði bæði farangur biskupanna kátu og þá sjálfa. Í þorpinu búa ríflega 300 manns og hafði fríður hópur meðlima úr Skákíþróttafélagi stúdenta við Háskólann í Reykjavík komið þangað deginum áður til að halda þar skákhátíð svipaða þeirri í Kuummiut. Við bryggjuna í þorpinu beið Sigurður Pétursson ísmaður ásamt syni sínum á bátinum Þyt. 

Á leið sinni til Kuummiut á báti ísmannsins dáðust Kátu biskuparnir að hinni hrikalegu náttúru Grænlands. Fjöllin eru snarbrött og oddhvöss og sléttlendi nánast ekki neitt. Víða eru jöklar í fjöllunum og snjóskafla má sjá niður við sjávarmál þótt komið sé langt fram á sumar. Gróður er af skornum skammti, en þó er sums staðar berjalyng og jafnvel grasfletir þar sem jarðvegur er nægur. 

Þegar til Kuummiut var komið affermdu Kátu biskuparnir bátinn og ætluðu því næst að koma sér fyrir í þorpinu. Ísmaðurinn gekk eitthvað upp í þorpið og kom til baka innan tíðar ásamt konu sinni. Hann hafði ekki góðar fregnir að færa. Dauðsfall hafði orðið í fjölskyldu skólameistarans og sorg grúfði yfir þorpinu. Taldi hann ósennilegt af þessum sökum að unnt yrði að halda mótið en sagði Kátu biskupunum að þeir gætu svo sem reynt. Sáu þeir þann kost vænstan og tjáðu ísmanninum það. Sté hann þá um borð í bátinn ásamt konu sinni, leysti landfestar og mælti að skilnaði: „Ég er farinn. Þið verðið eftir.“

Því er ekki að neita að Kátu biskuparnir voru í nokkrum vafa um hvort þeim tækist það ætlunarverk sitt að halda skákhátíð í grunnskóla þorpsins. En þeir fóru engu að síður á stúfana og kom á daginn að skólinn taldi meira en sjálfsagt að halda hátíðina þrátt fyrir sorgina sem grúfði yfir bænum. Kom skólameistarinn að máli við leiðangursmenn og var boðinn og búinn til að vera þeim innan handar.

Var þá ekkert að vanbúnaði. Þar sem nokkuð var liðið á daginn var þó ekki unnt að hefja skákhátíðina strax, en þess í stað var farið í hús ísmannsins sem býr einmitt í Kuummiut. Hafði hann léð Kátu biskupunum lykilinn að húsinu svo að þeir gætu haft þar næturstað. Komu biskuparnir kátu sér þar fyrir og hófu að leggja drög að morgundeginum.

Nokkru eftir að skóla lauk þann dag héldu þeir sem leið lá í grunnskólann með skáksett og skákskýringatjald til að halda kennslustund í skák. Gekk kennslan með ágætum, en túlkur úr þorpinu að nafni Carl Christiansen túlkaði fyrir Kátu biskupana úr dönsku yfir á grænlensku. Urðu börnin margs vísari.

Næsta dag héldu Kátu biskuparnir skákmót í grunnskólanum sem var einkar vel sótt. Yfir 50 börn skráðu sig til þátttöku og voru tefldar fimm umferðir eftir Monrad-kerfi. Hlutskarpastur varð Sakæus Kalia, en í öðru sæti varð stúlka að nafni Debo Qatsa. Fengu þau bæði bikar frá Hróknum að launum, en Sakæus fékk einnig skáktölvu. Bent Pivat lenti í þriðja sæti og fékk hann verðlaunapening ásamt þeim Sakæusi og Debo. Þau tvö minnstu, sem þátt tóku í mótinu, fengu líka pening. Var þessum öllum fimm fagnað gríðarlega af barnaskaranum.

Nú var starfi Kátu biskupanna í þorpinu í raun lokið að öðru leyti en því að þeir áttu eftir að afhenda grunnskólanum minnislykla frá Glitni. Það gerðu þeir daginn eftir og hugðust því næst fá far með fragtaranum Jóhönnu Maríu til Tasiilaq. Aðeins tólf farþegar mega fara með skipinu og átta manns voru þegar búnir að kaupa sér miða. Það merkti að einn kátur biskup gat ekki komist með. Reynt var að semja um að allir fimm fengju far, en hvorki gekk né rak og í miðjum samningaviðræðum voru landfestar leystar og Kátu biskuparnir skildir eftir á bryggjunni. Tekið skal fram að þeir bera engan kala til skipshafnarinnar, enda var hér þeirra eigin fyrirhyggjuleysi um að kenna og í sjálfu sér lítið sem skipshöfnin gat gert. Reglur eru jú reglur.

En nú voru góð ráð dýr. Hvað skyldi til bragðs taka? Aðeins eitt var í stöðunni. Annaðhvort yrði einhver heimamaður fenginn til að skjótast með þá yfir til Tasiilaq eða Kátu biskuparnir yrðu að dvelja í Kuummiut nokkra daga í viðbót. Tekið skal fram að Kuummiut er mjög fallegur staður og þar væri vel hægt að hugsa sér að búa. En ekki var til setunnar boðið. Innan nokkurra daga áttu Kátu biskuparnir bókað flug frá Kulusuk til Reykjavíkur og þeir urðu því að komast til Tasiilaq fyrr en síðar þaðan sem ísmaðurinn myndi sigla með þá til Kulusuk.

Eftir nokkra stund tókst að fá mann til verksins gegn hóflegri greiðslu. Unglingspiltur var Kátu biskupunum mjög hjálplegur og hafði um þetta milligöngu. Var nú haldið af stað til Tasiilaq á litlum, óyfirbyggðum plastbáti með utanborðsmótor. Var þetta hin skemmtilegasta sigling.

Dvöldust Kátu biskuparnir nú í Tasiilaq í nokkra daga og tóku þátt í hinni glæsilegu skákhátíð Hróksins sem þar fór fram, en henni stýrðu þeir Hrafn Jökulsson skákfrömuður og Arnar Valgeirsson leiðangursstjóri Grænlandsfara styrkri hendi. Að skákhátíð Hróksins lokinni, eða hinn 21. ágúst, var haldið heim á leið, fyrst með báti ísmannsins til Kulusuk í nokkuð úfnum sjó og því næst með flugi til Reykjavíkur. Hafa Kátu biskuparnir fyllsta hug á að halda aftur til Grænlands, enda er þar fallegt um að litast og fólkið vingjarnlegt. Mættu fleiri Íslendingar leggja leið sína þangað.

Þórður Sveinsson

P.S. Myndir frá Kuummiut má sjá hér.

Athugasemdir

[arnar valgeirsson, 23.8.2007 kl. 20:44]

mér sýnist þið hafa unnið þrekvirki þarna í kuummiit, þórður. þar sem ég er skráður í káta biskupa ætti maður nú að lufsast til þessa fallega þorps einhverntíma...

en ef af ferð til Ittoqqortoormiit verður, þ.e.a.s. Scoresbysunds, þá hef ég grun um að þau hjónaleysin í hafnarfirðinum muni plögga því sem best þau geti, enda alvarlega skotin í bænum. það má alveg ættleiða tvö bæjarstæði þarna á austurströndinni ha.

fram til sigurs...